वैदेशिक रोजगार त्यागेर ‘घुम्तीगोठको भेडापालन’ मार्फत आत्मनिर्भरताको सन्देश बाँडिरहेका टिका पुन

१६ जेठ, म्याग्दी । म्याग्दीको रघुगंगा गाउँपालिका– ७ चिमखोलाका युवा टिका पुन वैदेशिक रोजगार त्यागेर पुर्खाहरुको पेसा ‘घुम्तीगोठमा भेडापालन’ गरेर आत्मनिर्भर बन्नुभएको छ । रोजगारको शिलसिलामा कतारमा दुई बर्ष काम गरेपछि घर फर्कनुभएका ४१ बर्षिय पुनले आफ्नै गाउँमा भेडापालन गर्ने निधो गरेर कतारको रोजगारीलाई त्याग्नुभएको थियो ।

मरुभूमिको देशमा काम अनुसारको कमाई त थियो तर खाडी मुलुकमा बगाउने पसिना आफ्नै गाउँका वन जंगल, पाखाबारी र डाँडाकाँडामा बगाउने अठोट गरेर फर्किनुभएका पुनले भेडापालनबाट अहिले घरखर्च सजिलै चलाउनुभएको छ भने भेडीगोठको कमाईबाट सन्तुष्ट हुनुहुन्छ । जंगल र अक्करे भिरहरुमा गोरटो बाटो बनाएपछि घुम्ती गोठका भेडा र गोठका सामानलाई उकाली ओराली गर्न सजिलो भएको छ । पुनले विगत १४ बर्षदेखि घुम्तीगोठमा भेडापालन गर्दै आउनुभएको छ ।

पुनलाई भेडीगोठमा उहाँकै छोरा प्रतिक पुनले सघाउने गर्नुभएको छ । विद्यालय तहको अध्ययन सकेर प्रतिक पनि आफ्नो बुबाले अंगालेको भेडापालन पेसामा लाग्नुभएको हो । गाउँमा परम्परागत रुपमा हुँदै आएको घुम्ती गोठको भेडापालन हराएर जाने अवस्थामा पुगेपनि पुनका बाबु छोराले भेडापालनको पेसालाई जोगाएका छन् ।

सुरुवातमा रु ६ लाख लगानीमा १५० वडा भेडा खरिद गरेर घुम्तीगोठ सुरु गर्नुभएका पुनको भेडिगोठमा अहिले तीन सय भेडा छन् । बर्षमा ७० वटासम्म भेडा, साँड, खसी विक्रि हुने गरेको पुनले बताउनुभयो । वन जंगल र बुकीका जडिबुटीयुक्त चरन क्षेत्रमा पालन गरिने भेडा, साँड र खसीको माग अत्यधिक हुने भएकाले विक्रिका लागि बजारको अभाब हुँदैन् ।

खासगरी विभिन्न थानहरुमा भाकल पूजाको लागि साँड र बोकाहरुको माग धेरै हुने गर्छ भने दशैँ, तिहारलगायतका ठूला चाडपर्व र विवाह, ब्रतबन्ध लगायतका संस्कारजन्य कार्यहरुका लागि खसी र भेडा खरिद गर्न उपभोक्ताहरु गोठमै आउने गरेको पुनले बताउनुभयो । भेडापालनलाई व्यवसायिक र व्यवस्थित गर्न पुनले भेडापालन फर्म नै दर्ता गर्नुभएको छ ।

भेडापालनमा लागेको बर्षौ भएपनि अहिलेसम्म राज्यबाट कुनै सुविधा नपाएको पुनको गुनासो छ । बार्षिक रुपमा फर्मबाट सरकारलाई कर तिर्देै आएपनि आफ्नो भेडिगोठलाई कुनै पनि सरकारी निकायबाट अनुदान र सहयोग प्राप्त नभएको उहाँले बताउनुभयो ।

परम्परागत रुपमा घुम्ती गोठ राखेर गरिने भेडापालनलाई व्यवस्थित गराउन भेडापालक कृषकहरुले वन जंगलमा घुम्ती गोठको टहरा बनाउन माग गर्दै आएका छन् । भेडीगोठका किसान र हेरालुहरुलाई हिउँदको हिमपात र बर्षातमा लेकाली क्षेत्रका बुकीमा त्रिपाल र भकारीको छाप्रोमुनी कष्टकर तवरले बस्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ ।

अस्थायी टहरा नहुँदा भेडाहरुलाई खुला आकासमा राख्नुपर्दा बर्षा, हिमपात र चिसोको कारण ठूलो संख्यामा भेडाहरु मर्ने र आर्थिक क्षति व्यहोर्नु पर्ने बाध्यता रहेको भेडापालक किसानहरु बताउँछन् । पछिल्लो समय घुम्तीगोठको भेडापालन हराएर जान थालेको छ ।

चिमखोलागाउँमा टिका पुन संगै जगत पुन र रत्न पुनले समेत घुम्ती गोठको परम्परागत भेडापालनलाई निरन्तरता दिदै आउनुभएको छ । घुम्ती गोठका भेडालाई जेठदेखि लेकाली क्षेत्रमा लैजाने गरिन्छ भने असोज लागेपछि फेदी र बेँशीमा गोठ झार्ने गरिन्छ ।

-कमल खत्री, रासस